Bogaletch Gebre stond mee aan de wieg van de Ethiopische organisatie Kembatti Mentti Gezzima-Tope (KMG – Vrouwen van Kembatta Schouder aan Schouder) die respect eist voor de rechten van vrouwen. KMG is de motor geweest voor diepgaande veranderingen, en Bogaletch Gebre blijft ook vandaag vechten tegen bruidroof, verkrachting en vrouwelijke genitale verminking. Ze ijvert ook voor betere gezondheid, beter onderwijs, meer banen en het milieu.
Bogaletch Gebre onderging zelf een brutale vrouwelijke genitale verminking toen ze 12 was. Een van haar zussen stierf in het kraambed als gevolg van deze praktijk. Maar Bogaletch Gebre was een vastberaden en onafhankelijk meisje. Toen ze het Amhaarse alfabet zag op de muur in het huis van haar neef, leerde ze alle 268 letters van bui-ten. Wat later zou ze thuis weglopen naar een missionarissenschool. Ze ging als eerste meisje van haar dorp naar het basisonderwijs. Ze kreeg een studiebeurs voor een middelbare school in Addis Abeba en studeerde nadien microbiologie in Jeruzalem. Daarna volgde een prestigieuze Fulbright-studiebeurs voor Amherst, de Universiteit van Massachusetts.
Terwijl Bogatalech Gebre werkte aan haar doctoraat in de epidemiologie in Los Angeles, zakte haar land weg in hongersnood, armoede en politieke onrust. Meisjes werden nog altijd verminkt, ontvoerd en verkracht.
In 1997 keerde ze terug naar Ethiopië met 5.000 dollar op zak en een visie in haar hoofd. Samen met haar zus Fikirte stichtte ze KMG. Ze begon aan een reeks vernieuwende ‘Gemeenschapsconversaties’, die mannen en vrouwen via dialoog confronteert met taboes die diep in de cultuur geworteld zitten. Bogaletch Gebre wil niet wachten op een mirakel, volgens haar is de enige weg naar verandering die van inzet en engagement. Volgens een studie van UNICEF in 2008 daalde het aantal gevallen van vrouwelijke genitale verminking in de gebieden waar KMG actief is in slechts 10 jaar tijd drastisch: van 100 procent naar minder dan 3 procent van alle pasgeboren meisjes. UNICEF stelde toen voor om de aanpak van KMG ook toe te passen in andere gebieden in Afrika.
“Er is geen toverformule. Je engageert je en dan komt het wel, als je tenminste bereid bent om te luisteren. Als je sociale verandering wil, dan moet je naar de mensen gaan, je moet echt naar hen luisteren en van hen leren. Inzet is de sleutel. Als jong meisje moest ik naar de voeten kijken van de ouderen van ons dorp als ik met hen sprak. Ik mocht hen niet aankijken. Als volwassene stond ik voor een bijeenkomst van 800 mannen, vrouwen en kinderen. Ik zei hun dat de Bijbel of de Koran vrouwelijke genitale verminking niet voorschrijft. Waar komt die praktijk dan vandaan? Waarom ‘verbeteren’ wij wat God gemaakt heeft? Context is alles.” Toen Bogaletch Gebre een film toonde over vrouwelijke genitale verminking aan een groep mannen, moesten er vier overgeven, en viel één man flauw…
“Telkens als we met vrouwen spraken over gelijkheid, vielen de schellen hen van de ogen. Waar moeten we heen als onze echtgenoot ons mishandelt, vroegen ze. Ik legde hen uit welke rechten de grondwet en de wetgeving hun geeft en welke hun mensenrechten zijn. We leerden verbanden te leggen tussen de politieke, economische en sociale problemen die het leven van vrouwen teisteren. Veranderen kan. Maar echte verandering moet vanuit de gemeenschap komen. Iedereen moet leren van elkaar en moet leren dat wat goed is voor vrouwen en meisjes, ook goed is voor de gemeenschap.”
“Ze moeten gelijke kansen krijgen, vanaf de geboorte, zodat ze beseffen dat ze evenveel waard zijn als mannen. De sleutel is onderwijs, ook al wordt nog altijd verondersteld dat ze in hun moeders voetsporen zullen volgen en voor de rest van hun leven het huishouden zullen doen. En het werkt. Vorige week nog zijn 390 meisjes afgestudeerd met grote onderscheiding aan de middelbare school. Ze gaan naar de universiteit. Als een meisje gelijke kansen krijgt bij de start, zal ze wel haar eigen stem en haar eigen pad in het leven vinden.”
Carlos Lopes, die de onafhankelijke selectiecommissie van de Prijs adviseerde, gelooft dat de oplossingen voor ontwikkeling in Afrika van het continent zelf moeten komen. Volgens hem zijn zowel Bogaletch Gebre als, dokter Denis Mukwege, de winnaar van de Koning Boudewijnprijs 2010-2011 die zich onvermoeibaar inzet in het oosten van de Democratische Republiek Congo, een motor voor diepgaande veranderingen op lokaal niveau. “Via hun werk leggen ze de basis voor een universeel model, dat toont hoe vernieuwing gemeenschappen kan transforme-ren zonder de hulp van de overheid”, voegt Carlos Lopes daar aan toe.
Denis Mukwege en Bogaletch Gebre hebben af te rekenen met complexe problemen – verkrachting als oorlogswapen in de DRC en diepgewortelde culturele praktijken in Ethiopië, waardoor vrouwen en meisjes verminkt achterblijven of sterven. “Ontwikkeling moet draaien om transformatie” zegt hij. “Maar als je geen verandering brengt in gemeenschappen via lokale activiteiten, dan zal je ze nooit echt transformeren. Het is niet altijd eenvoudig om het beleid af te stemmen op de context. Maar als je niet de zegen van de gemeenschap hebt, dank blijft verandering aan de oppervlakte.”
Met deze erkenning voor het werk van Bogaletch Gebre zet de Prijs een vrouw in de bloemetjes die rolmodellen creëert met haar werk. Hij zet de aanpak en de waarden in de kijker die bijdragen tot haar succes. “De Prijs erkent niet alleen de verdiensten van een individu, hij zorgt er mee voor dat ontwikkelingstransformatie een realiteit wordt”.
Om op de hoogte te blijven van het nieuws van onze partners en nieuwe projectoproepen
Abonneren op de nieuwsbrief