In Bujumbura probeert Elie Nyerere een milieu te beschermen dat wordt bedreigd door de transformatie van de koffiecultuur. Die is voor Burundi nog altijd de belangrijkste bron van inkomsten. Met de steun van de Koning Boudewijnstichting richtte Nyerere het Maison pour l’Analyse et l’Expertise Environnementale (MAEE) op. Doel: een betere behandeling van het (afval)water nadat het is gebruikt in de wasstations van koffiebessen.
Als verantwoordelijke van een analyselabo in de Burundese hoofdstad werd Elie Nyerere na drie jaar werken overvallen door een gevoel van onmacht: “Ik kwam tot het besef dat ik in veel gevallen niet in staat was om de coöperatieven die actief zijn in de koffiesector, op een bevredigende manier te helpen met het probleem hoe ze moeten omgaan met hun afvalwater.” In 2017 kreeg hij een mobiliteitsbeurs van het Fonds Elisabeth en Amélie, dat wordt beheerd door de Koning Boudewijnstichting. Hij volgde toen zijn masteropleiding Milieuwetenschappen en -beheer in de landen van het Zuiden aan de Luikse universiteit. De beurs was voor hem een eerste duwtje in de rug en ook een eerste vorm van bewustwording. Voor zijn masterproef koos hij ervoor het vervuilde afvalwater te analyseren uit de wasstations voor koffiebessen in de regio boven het Tanganyikameer in Burundi, en wilde hij de waterzuivering in die stations verbeteren.
“Het project is erop gericht de vervuiling door afvalwater van de koffieverwerking tegen te gaan”
Elie Nyerere, foprichter van het Maison pour l’Analyse et l’Expertise Environnementale
Ondanks de crisis die Burundi treft en de aanzienlijke verslechtering van de grond in de loop van de jongste jaren – een bedreiging voor de koffieproductie – blijft koffie vooralsnog de belangrijkste bron van inkomsten voor het land. Zowat 580.000 (van de 1,6 miljoen) Burundese gezinnen – landbouwfamilies, die tot de armste van de bevolking behoren – hangt voor hun overleven af van de koffiecultuur.
“Koffie verbruikt heel veel water,” legt Elie Nyerere uit. “Het wassen van de bessen in de stations, waarvan sommige in de jaren 1980 zijn gebouwd, is een verontrustende oorzaak van watervervuiling.” Hetzelfde geldt voor de verdere behandeling van de koffie, met daarbij onder meer het ontpulpen van de bessen: de organische stoffen in de pulp zijn moeilijk afbreekbaar en vervuilen de bodem en het grondwater. Het oppervlaktewater wordt er troebel door. De vervuilende stoffen verbruiken ook de zuurstof in de waterlopen die nodig is voor de fauna en flora. “Dat vervuilde water verspreidt een kwalijke geur en is niet langer geschikt voor consumptie en zelfs voor irrigatie,” aldus de verontwaardigde onderzoeker.
Tijdens zijn eindwerk voor zijn studies in België wordt Elie Nyerere zich bewust van het dringende karakter van deze zaak én van het feit dat de beschikbare middelen niet volstaan: “De systemen voor de behandeling van het afvalwater die de coöperatieven gebruiken zijn niet efficiënt. Er moest zo snel mogelijk een nieuwe en performante tool komen die ter beschikking van de bevolking wordt gesteld.”
Maar makkelijk is het allerminst: de experts in duurzaam beheer zijn niet dik gezaaid, de financiële middelen om labo’s te bouwen en uit te rusten die in staat zijn om het afvalwater te behandelen zijn niet toereikend, de actoren én de gebruikers in de watersector zijn nauwelijks opgeleid, de informatieverstrekking laat te wensen over… Er moeten dus nogal wat hindernissen worden genomen om te komen tot het herstel van een milieu dat de effecten van niet behandeld afvalwater ondergaat. Dat stroomt verder door in het gebied.
En dan is er vooral nog het schrijnende gebrek aan financiële middelen in Burundi. Elie Nyerere kon bij zijn terugkeer rekenen op de Koning Boudewijnstichting, die hem een lening van 35.600 euro heeft toegekend als steun bij de oprichting van zijn onderneming: la Maison pour l’Analyse et l’Expertise Environnementale (MAEE). De Stichting zet hem ook in verbinding met COCOCA, het consortium van de coöperatieven van koffietelers. “We hebben een partnership getekend. MAEE zal diensten leveren aan de coöperatieven van koffietelers die zich binnen de COCOCA verenigen, zoals de analyse van het afvalwater, opleidingen in en studies van de milieu- en maatschappelijke impact bij de installatie van nieuwe zuiveringsinstallaties voor afvalwater,” aldus Elie Nyerere. Hij heeft de vaste bedoeling om een halt toe te roepen aan de ravage voor het milieu die wordt veroorzaakt door slecht behandeld afvalwater.
“Meer dan een duwtje in de rug is dit een droom die werkelijkheid wordt. Zonder de Stichting zou er niets hebben gekund. Ik ben er zeker van dat we nog tijd hebben en dat toestand nog kan verbeteren. Ik geloof erin!” De wetenschapper wacht nog op een laatste document van de administratie om in Bujumbura zijn expertiseruimte op te starten.
MAEE belooft de performantie in de behandeling van afvalwater te verbeteren. Die is nu ruim onvoldoende, vooral omdat de opvangbakken te klein zijn. De onderneming heeft ook besloten een modern labo uit te rusten om zo wetenschappelijk onderbouwd te kunnen werken. Meer dan de helft van de lening van de Stichting zal worden gebruikt voor de aankoop van de noodzakelijke meetapparatuur voor de ontwikkeling van het project. Dit is een bijzonder belangrijk project voor een groot deel van de Burundese bevolking, die volslagen afhankelijk is van de koffiecultuur en van haar impact op het milieu.
Het Fonds Elisabeth en Amélie werd in 2007 opgericht in de schoot van de Koning Boudewijnstichting, door een groep vrouwen die projecten wensten te financieren in verband met water in de landen van het Zuiden. Sindsdien heeft het Fonds 145 projecten ondersteund die de beschikbaarheid van drinkbaar water in de landen van het Zuiden verbeteren. In totaal gaat om meer dan 3,5 miljoen euro. De projectoproep voor 2019 loopt momenteel en heeft meer specifiek als doel de ondersteuning van projecten die te maken hebben met de toegang tot water en/of waterzuivering in een schoolomgeving.
Sinds 2015 kent het Fonds ook mobiliteitsbeurzen toe aan studenten uit het Zuiden die in België studeren en van wie de eindproef gaat over waterbeheer. Het Fonds heeft al 47 beurzen toegekend voor een totaal bedrag van 184.209 euro.
Om op de hoogte te blijven van het nieuws van onze partners en nieuwe projectoproepen
Abonneren op de nieuwsbrief