De geboorte van een kinderziekenhuis in DR Congo

Benoît Mbiya heeft zijn diploma van pediater in België behaald. De hele tijd bleef hij de wens koesteren om terug te keren naar zijn geboortestad Mbuji-Mayi om daar zijn beroep uit te oefenen. Dankzij zijn eigen volharding en met de steun van de Koning Boudewijnstichting stampte hij een kinderziekenhuis uit de grond in de tweede grootste stad van DR Congo, na Kinshasa.

Na zijn studies geneeskunde aan de Universiteit van Mbuji-Mayi en drie jaar pediatrie, kreeg Benoît Mbiya in 2011 een ACP-Erasmusbeurs. Hij studeerde een jaar lang transfusiegeneeskunde aan de Universiteit van Luik. “Deze specialisatie was voor mij een logische stap. In Congo zijn veel transfusies nodig bij jonge kinderen met besmettelijke ziekten”, zegt hij. Tien Congolezen sleepten dat jaar de Erasmusbeurs in de wacht. Alleen Benoît Mbiya zou later naar zijn land terugkeren.

Tijdens zijn eerste ‘Belgische’ jaar laat de student zich niet afhouden van zijn doel: pediater zijn in Congo. Hij stuurt mails rond en maakt Belgische pediaters bewust van de realiteit in Mbuji-Mayi, waar er slechts twee pediaters zijn voor 5 miljoen inwoners. “Door de ineenstorting van de mijnbouwmaatschappij van Bakwanga (Miba) is de economische situatie verslechterd. De armoede is fors toegenomen”, zegt Benoît Mbiya. “De Miba had ook een belangrijke sociale rol: ze beheerde twee ziekenhuizen waar die twee pediaters aan de slag waren. Het leven is steeds moeilijker geworden. Resultaat: de ene pediater is naar Botswana vertrokken en de andere is met pensioen gegaan.” In Congo hebben de meeste mensen weinig tot geen toegang tot medische hulp; sociale zekerheid bestaat er niet. Artsen krijgen een risicopremie van de overheid, maar die is te laag om de eindjes aan elkaar te knopen aan het eind van de maand. Velen vertrekken uit Congo zodra ze kunnen.

Vasthoudend als hij is, krijgt Benoît Mbiya een nieuwe beurs vast. Hij werkt zijn specialisatie pediatrie af, deze keer aan de UCL. “Ik ben afgestudeerd in 2015. Tegelijkertijd heb ik een opleiding bij de ‘Return to Care’ Stichting gevolgd die jonge Afrikanen begeleidt die een project willen realiseren in eigen land.”

Ondertussen gaat de situatie in de ziekenhuizen van Mbuji-Mayi zienderogen achteruit. Het materiaal veroudert snel, de artsen vertrekken. De oude pediater wordt uit zijn pensioen gehaald om te helpen met de toevloed van jonge zieken. Benoît Mbiya keert niet met lege handen naar Congo terug: de universiteit geeft hem vijf couveuses en vijftien computers mee. Van de Keten van Hoop België krijgt hij een apparaat om de vitale functies te meten en van het bedrijf Sysmex een hematologie-automaat.

Een ziekenhuis met naam in heel het land

Dan blijft er nog één ding: een plek vinden om het ziekenhuis in onder te brengen. De prijzen swingen de pan uit en de pediater heeft slechts 1.000 euro. Hij beslist om een vervallen gebouw met twee kamers dat al jaren leegstaat, te huren. De universiteit van Mbuji-Mayi schiet de huurwaarborg voor. Hij kalkt de muren wit en schildert op de façade in grote, rode letters: Pediatrisch ziekenhuis Mbuji-Mayi. “Ik heb dan foto’s van het ziekenhuis naar de Koning Boudewijnstichting gestuurd, met een brief over het project. De Stichting heeft verschillende keren steun toegezegd: om de twee kamers te renoveren en het gebouw ernaast in gebruik te nemen, om een reeks apparaten voor neonatologie aan te kopen en om iemand op te leiden om deze apparaten te bedienen.”

“Ons ziekenhuis trekt nu vormingsinstelllingen aan en krijgt steeds meer aanvragen om stage te mogen lopen.”

Benoît Mbiya, kinderarts, oprichter van het Clinique Pédiatrique van Mbujimayi

Maar de huurkosten wegen zwaar op het werkingsbudget van het ziekenhuis. In september 2018 stond de Stichting een lening toe van 80.000 euro aan de vzw Pediatrisch Ziekenhuis van Mbuji-Mayi om een groter gebouw aan te kopen, zodat het ziekenhuis het gebouw in eigen beheer heeft. “Ik heb mijn praktijk ingericht op een nieuwe plek met 20 bedden, die voortdurend volzet zijn.” Het ziekenhuis blijft maar uitbreiden, meer bepaald dankzij andere schenkers die een couveuse, operatietafels, bevallingstafels en babybedden financierden. “Vandaag trekt het ziekenhuis opleidingsinstellingen aan en krijgen we steeds meer stageaanvragen”, zegt de pediater verheugd. Dankzij een abonnementensysteem van de plaatselijke werkgevers komt er geld binnen voor kwaliteitsvolle zorgen. Een eerste schijf van de lening werd overigens al in januari 2019 terugbetaald.

Dokter Mbiya wil nu nog een eenheid opzetten voor de behandeling van de sikkelcelziekte, een genetische ziekte die overal ter wereld voorkomt maar die vooral de Afrikaanse bevolking hard treft. Kinderen met deze ziekte moeten gemiddeld vier keer per jaar opgenomen worden in het ziekenhuis. “Sinds twee jaar neemt het ziekenhuis de raadplegingen, labo-onderzoeken en de kosten voor de geneesmiddelen voor 250 kinderen voor zijn rekening.” Het leven blijft moeilijk in Mbuji-Mayi. Maar de pediater kon zijn droom verwezenlijken: nuttig zijn voor zijn gemeenschap. En de bevolking gaf hem het mooiste cadeau dat hij zich kon wensen: vertrouwen in hem.

Sinds 2015 krijgt het Kinderziekenhuis van Mbuji-Mayi drie soorten steun van het Fonds Jourdain, dat wordt beheerd door de Koning Boudewijnstichting, voor een totaalbedrag van meer dan 50.000 euro. In 2018 heeft de Stichting een lening toegekend van 80.000 euro. Er was een eerste terugbetaling in januari 2019.