Champignons uit koffieafval

Biologe Zilipa Nyirabyago maakt haar droom waar: koffieboeren in Rwanda aan een stabiel inkomen helpen door de tonnen afval die overblijven na het wassen van koffiebessen te recupereren en te gebruiken om er champignons mee te kweken.

Zilipa Nyirabyago is opgetogen afgereisd naar het Rwandese Kigufi, langs het Kivumeer, niet ver van Goma en buurland Congo. Ze gaat er de laatste hand leggen aan haar start-up Les Moulins du Nil Blanc (De Molens van de Witte Nijl), die de teelt van champignons, en dan vooral oesterzwammen, wil omgooien. En dit door afval te gebruiken van koffie, een teelt die goed is voor een kwart van de landbouwproductie in het land van de Duizend Heuvels en… voor tonnen afval.


“Oesterzwammen hebben niet veel plaats nodig en dat is een troef voor de lokale boeren die vaak niet meer hebben dan een lapje grond vol met koffieplanten.”

Zilipa Nyirabyago, biologe in Rwanda


Met haar project won ze de eerste editie van de wedstrijd van het Acceleration Fund OVO (Ondernemers voor Ondernemers), beheerd door de Koning Boudewijnstichting. Ze kreeg een sociale lening van 18.000 euro toegekend door de investeerders die OVO heeft samengebracht, en 12.000 euro van het Acceleration Fund. Daardoor kan de biologe, met een verleden in de voedingsindustrie en bij multinationals, haar droom waarmaken: koffieboeren – meer dan 400.000 van de 12 miljoen Rwandezen halen hun enige inkomen uit de koffieteelt – de kans geven om het hele jaar door inkomsten te hebben, en dus niet alleen meer van de koffieoogst.

“In Kivu hebben de koffieboeren maar één keer per jaar een inkomen, wanneer de bessen rijp zijn. Nadat ze gewassen zijn, blijven tonnen bessenpulp en ander koffieafval achter. Dit vertegenwoordigt 60% van het gewicht van de oogst. In mijn project wordt na het wassen van de bessen in de wasstations de pulp gerecupereerd en gebruikt als substraat voor de champignonteelt, met sporen van goede kwaliteit. Bijkomend voordeel: de pulp is ook een goede meststof voor hun gewassen”, zegt Nyirabyago.

Van koffie tot oesterzwam

Zilipa Nyirabyago, ondertussen ook mycologe, breidde gestaag haar netwerk uit. Ze volgde een opleiding aan de Mycelia School in Nevele om te leren hoe ze substraat kan maken dat ze kan verkopen aan kleine boeren. Ze weet alles van mycelium, het netwerk van draden van de champignon dat de essentiële voedingsstoffen opneemt. Ze kent de biologen van Nevele en de bedrijfsleider van Kigali Farms, een andere champignonbedrijf dat kweekt op basis van levende stammen in Rwanda. Ze leerde ook oesterzwammen kweken in België met koffiedik of bostel, en dit bij Caffungi in Antwerpen en bij Le Champignon de Bruxelles in de kelders van Kuregem.

“Wist je dat als je een kopje koffie drinkt, je maar 0,2% van de originele koffiebes opneemt? In Brussel verdwijnen jaarlijks miljoenen tonnen koffieresten in filters in de vuilnisbak. Nochtans zou je met dat koffieafval shiitake kunnen kweken, de geparfumeerde Aziatische paddenstoelen die goed zijn voor de gezondheid. Maar dit is voor een volgende fase. Voorlopig houd ik het bij oesterzwammen. Die zijn ook goed voor je lichaam en ze zitten tjokvol voedingsstoffen. Dat is belangrijk in Rwanda, waar mensen vaak met honger van tafel gaan.”

Sinds twee jaar leert Le Moulin du Nil Blanc lokale boeren deze nieuwe techniek aan. Tijdens haar laatste bezoek aan Rwanda optimaliseerde Zilipa Nyirabyago de teelt van oesterzwammen. Die zijn populair bij de Rwandezen zelf én bij de rijke hotelgasten in de regio. “De opbrengst hangt af van de omgeving, de vochtigheidsgraad, de omgevingstemperatuur, het licht… Wanneer alle factoren gunstig zijn, kunnen we overgaan tot de actie. Oesterzwammen hebben niet veel plaats nodig en dat is een troef voor de lokale boeren die vaak niet meer hebben dan een lapje grond vol met koffieplanten. Met 4 vierkante meter heb je al een rendabele productie. Het volstaat om twee of drie rekken te zetten om oesterzwammen te kweken. Zodra de boer zijn substraat heeft aangekocht, moet hij het alleen uitspreiden op de stammen, besproeien met water, en twee tot drie weken later kan hij oogsten. En dit kan hij het hele jaar door doen.”

De teelt van oesterzwammen is niet alleen een mooi voorbeeld van circulaire economie, door de koffiekringloop te sluiten krijgen Rwandese boeren de kans om hun bescheiden inkomen aan te vullen. Zo worden ze minder afhankelijk van de koffieoogst en de prijzen op de wereldmarkt. In afwachting geniet Zilipa Nyirabyago ervan haar project vorm te zien krijgen. Aan de grens tussen Congo en Rwanda komen haar eerste klanten al op de markt. En in het land van de Duizend Heuvels leren kleine boeren het mirakel van mycelium kennen.

Over het OVO Acceleration Fund (Ondernemers voor Ondernemers)

Beheerd door de Koning Boudewijnstichting ondersteunt het OVO Acceleration Fund projecten in Afrika met een duurzame economische en sociale impact, en dit via aangepaste leningen voor jonge plaatselijke kmo’s. De schenkers van het Fonds kunnen hun fiscaal aftrekbare giften omzetten in investeringen in rendabele projecten van Afrikaanse ondernemers. Dat is uniek in België.

OVO Acceleration Fund

Back to Stories

More Stories

2024

“Yeyasso, de Ivoriaanse coöperatie van de hoop”

De cacao- en koffiecoöperatie Yeyasso in de bergen in het westen van Ivoorkust probeert voortdurend de grote trends op de markt een stap voor te blijven.

Read article

2023

Kosmotive : de gezondheid van vrouwen in Rwanda verbeteren

Een grant van BPF heeft een jonge onderneemster in Rwanda een stevige duw in de rug gegeven om de levens van meisjes en vrouwen in het land radicaal te verbeteren door het produceren van milieuvriendelijk, herbruikbaar en hygiënisch maandverband.

Read article

2023

Data verzamelen in de strijd tegen ondervoeding

Een op de twee kinderen in Zuid-Kivu is chronisch ondervoed. Kesho Congo ontwikkelt software om patiëntjes strakker op te volgen en via data-onderzoek oplossingen te vinden voor dit hardnekkige probleem.

Read article

Om op de hoogte te blijven van het nieuws van onze partners en nieuwe projectoproepen

Abonneren op de nieuwsbrief