Overlevenden van seksueel geweld opnieuw zelfrespect geven

In het oosten van Congo werden honderdduizenden vrouwen en meisjes verkracht of verminkt. Dankzij dr. Mukwege kon het Panzi ziekenhuis uitgroeien tot een modelcentrum voor de verzorging van slachtoffers van seksueel geweld. Niet alleen hun lichamelijke verwondingen worden er behandeld, er gaat ook veel aandacht naar de diepe psychologische en sociale trauma’s die de patiënten hebben opgelopen.

Oprichting van een kraamkliniek

Denis Mukwege studeerde geneeskunde in Burundi en werkte later in een plattelandsziekenhuis in zijn streek. Vervolgens ging hij naar Frankrijk om zich te specialiseren in gynaecologie en verloskunde. In 1989 keerde hij terug en richtte een gynaecologieafdeling op in het ziekenhuis van Lemera, het grootste ziekenhuis in Zuid-Kivu. Tijdens het conflict dat door Oost-Congo raasde in oktober 1996, werd het ziekenhuis vernield. Patiënten werden vermoord. Dr. Mukwege moest vluchten en kwam terecht in Bukavu. Ook daar bleef hij zich inzetten voor de gezondheidsnoden van armen. In 1999 hielp hij in Panzi een kraamkliniek met operatiekwartier oprichten.

Vrouwen sterker maken

Op een moment dat verkrachting en verminking schering en inslag waren, besefte dr. Mukwege dat er zowel heelkundige zorg als psychologische bijstand nodig waren om deze vrouwen te helpen. “In 1999 verzorgden we in een jaar tijd meer vrouwen die zeer gewelddadig verkracht waren dan tijdens de 15 jaar dat ik als gynaecoloog in het gebied werkte”, herinnert dr. Mukwege zich. “Vooral het soort geweld dat de vrouwen werd aangedaan, was schokkend: men probeerde niet om hen te doden, maar om een deel van hun persoonlijkheid te vernielen. In oorlogen zijn er vaker verkrachtingen, maar dit was geen gewone vorm van seksueel geweld”, zegt hij. Peuters en erg jonge meisjes behoorden tot de overlevenden. Dr. Mukwege en zijn teamleden werken al meer dan 15 jaar in het Panzi ziekenhuis. De zorg is er gratis. Psychosociale ondersteuning is de hoeksteen van het herstel. Meer dan 40.000 vrouwen werden er behandeld.

Strijd tegen onverschilligheid

Dr. Mukwege pakt ook problemen aan op langere termijn. In partnerschap met lokale organisaties startte hij bewust-makingscampagnes op. Hij zorgt voor de opleiding van verple(e)g(st)ers, vroed-vrouwen en dokters om slachtoffers een betere eerstelijnsbehandeling te kunnen geven. En hij heeft plannen om in Oost-Congo met een geïntegreerd gezondheidszorgsysteem te starten. Op die manier hoopt hij de spiraal van geweld en chaos in de streek te kunnen doorbreken.

Mensenrechten

Dr. Mukwege ontving de Olof Palmeprijs, de Mensenrechtenprijs van de Verenigde Naties en de 2014 Sacharovprijs voor de vrijheid van denken. Van de internationale aandacht maakte hij gebruik om het lot van de zwaarverminkte vrouwen en meisjes in de DRC aan te klagen. En vooral om mensen bewust te maken van het feit dat verkrachting wordt gebruikt als oorlogswapen.

“De strijd tegen onverschilligheid is een van de grootste gevechten die we moeten leveren”, vindt dr. Mukwege. “Soms valt het werk me zwaar en ben ik bang dat de toestand nooit zal veranderen, omdat de hele wereld weet wat er daar gebeurt. Maar als ik de kracht van die vrouwen zie en merk hoe ze hun leven terug opbouwen, dan weet ik dat mijn plaats hier bij hen in Congo is. Hier moet ik zijn”, besluit hij.

Dr. Mukwege is een symbool van weerstand en hoop, een strijder voor vrede en ontwikkeling.

Meer informatie:

• panzihospital.org
• fondationpanzirdc.org
• facebook.com/PanziFoundationDRC
• twitter.com/PanziFoundation
• twitter.com/DenisMukwege